Συμπληρώματα διατροφής: Συχνές ερωτήσεις

Τί είναι τα συμπληρώματα διατροφής;

Τα συμπληρώματα διατροφής είναι σκευάσματα σε μορφή ταμπλέτας, κάψουλας, σκόνης ή υγρού, τα οποία περιέχουν θρεπτικά συστατικά και άλλα πρόσθετα έκδοχα. Είναι προϊόντα τα οποία λαμβάνονται παράλληλα με το σύνηθες καθημερινό γεύμα.
 
Γιατί πρέπει να παίρνουμε συμπληρώματα;

Η λήψη συμπληρωμάτων διατροφής γίνεται για πολλούς και διάφορους λόγους, αλλά ο κύριος λόγος είναι η συντήρηση της καλής υγείας. Αρκετοί άνθρωποι παίρνουν συμπληρώματα διατροφής για τη “διασφάλιση” της υγείας τους, εξασφαλίζοντας ότι καταναλώνουν μια επαρκή ποσότητα θρεπτικών συστατικών. Ο συνεχώς αυξανόμενος όγκος επιστημονικών στοιχείων που υποστηρίζουν τα πιθανά οφέλη από τη λήψη συγκεκριμένων θρεπτικών συστατικών, έχει οδηγήσει πολλά άτομα στο να λαμβάνουν συμπληρώματα διατροφής για την αποτροπή ανάπτυξης ορισμένων ασθενειών, όπως ο καρκίνος και τα καρδιακά νοσήματα.
 
Ποιά είναι τα οφέλη των συμπληρωμάτων διατροφής; Υπάρχουν αποδείξεις ότι είναι αποτελεσματικά;

Αρκετές μελέτες έχουν ήδη διεξαχθεί ώστε να αποδειχτούν τα οφέλη των συμπληρωμάτων διατροφής. Τα στοιχεία που προέκυψαν αποδεικνύουν ότι τα αντιοξειδωτικά μπορεί να λειτουργήσουν ως προστασία εναντία στις ελεύθερες ρίζες που υπάρχουν στο σώμα και βλάπτουν τα κύτταρα του οργανισμού. Συνεπώς, μπορεί να αποδειχτούν ιδιαίτερα σημαντικά στην προστασία ενάντια σε ασθένειες που συνδέονται με τη φθορά που προκαλούν οι ελεύθερες ρίζες στο DNA, στα λιπίδια και στις πρωτεΐνες. Σ´ αυτές τις ασθένειες συμπεριλαμβάνονται οι καρδιαγγειακές παθήσεις, η στεφανιαία νόσος και ο καρκίνος. Η έρευνα για τον πραγματικό ρόλο που παίζουν τα συστατικά των συμπληρωμάτων διατροφής στη συντήρηση της βέλτιστης υγείας είναι σε εξέλιξη. Με τον καιρό, προσδοκούμε πως θα αποδειχτούν οι ιδιαίτερες ιδιότητες αυτών των συστατικών στον οργανισμό.
 
Ποιά συμπληρώματα διατροφής είναι τα πιο δημοφιλή;

Τα πιο δημοφιλή συμπληρώματα διατροφής είναι τα πολυβιταμινούχα σκευάσματα και τα σκευάσματα που περιέχουν ένα εύρος βιταμινών και μετάλλων. Αυτού του είδους τα προϊόντα επιτρέπουν στους καταναλωτές να συμπληρώνουν την διατροφή τους με τα περισσότερα από τα πιο ωφέλιμα θρεπτικά συστατικά. Ακολουθούν οι κατηγορίες προϊόντων με μεμονωμένες βιταμίνες (όπως βιταμίνες C και Ε) και μέταλλα (όπως το ασβέστιο). 
Ποιες κατηγορίες ή μορφές είναι κατασκευασμένες με τεχνητό τρόπο και ποιες προέρχονται από φυσικές πηγές;
Η πλειοψηφία πλέον είναι συνθετικές και στις περισσότερες περιπτώσεις οι φυσικές και συνθετικές μορφές είναι χημικά ισοδύναμες. Αυτό σημαίνει ότι ο ανθρώπινος οργανισμός δέχεται και τις δύο εξίσου καλά. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η φυσική μορφή απορροφάται και μεταβολίζεται πιο αποτελεσματικά. Οι συνθετικές μορφές συνήθως έχουν πλεονέκτημα κόστους.
 
Μπορούν τα συμπληρώματα διατροφής να γίνουν επικίνδυνα;

Τα συμπληρώματα που δεν ξεπερνούν τα ανώτερα επίπεδα ασφαλείας τα οποία έχουν ορισθεί από την EHPM, δεν είναι επικίνδυνα. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος υπάρχει σε συμπληρώματα σιδήρου που δίνονται με ιατρική συνταγή σε εγκύους και γυναίκες που θηλάζουν. Εάν μεγάλες ποσότητες αυτών των προϊόντων ληφθούν από μικρά παιδιά, μπορεί να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα υγείας. Οι παραγωγοί μη-φαρμακευτικών προϊόντων διαβεβαιώνουν ότι η περιεκτικότητα σιδήρου στα συμπληρώματά τους είναι σε αρκετά χαμηλά επίπεδα ώστε να αποτρέπονται τέτοιου είδους περιστατικά. Επίσης, πολύ συχνά χρησιμοποιούνται συσκευασίες ασφαλής για τα παιδιά, στις οποίες υπάρχουν προειδοποιήσεις που αφορούν την υπερβολική κατανάλωση.  Η Βιταμίνη Κ μπορεί να προκαλέσει πρόβλημα σε άτομα που λαμβάνουν αντιθρομβωτικά φάρμακα. Γι´ αυτό το λόγο, τοποθετούνται προειδοποιήσεις στις ετικέτες προϊόντων που περιέχουν περισσότερο από 100μg Βιταμίνης Κ. Οι προειδοποιητικές δηλώσεις συνιστούν σ´ αυτούς που παίρνουν τέτοια φάρμακα να μην χρησιμοποιούν το προϊόν. Τα προϊόντα που περιέχουν περισσότερο από 800μg προκατασκευασμένης Βιταμίνης Α (ως ρετινόλη και όχι ως βήτα καροτένιο) επίσης φέρουν προειδοποιήσεις ώστε να μην χρησιμοποιούνται από εγκύους. 

Ποιοι είναι οι κίνδυνοι της υπερβολικής δόσης; Για παράδειγμα, μπορεί κάποιος, άθελά του, να πάρει βιταμίνες από διαφορετικές πηγές; Πως μπορεί να αποφευχθεί αυτό;

Ακόμα και αν καταναλωθούν μεγάλες ποσότητες προϊόντων και άλλων τροφών, η αρνητική επίδραση θα είναι ανύπαρκτη ή ελάχιστη και προσωρινή, π.χ. υπερβολικά μεγάλες δόσεις βιταμίνης C μπορεί να προκαλέσουν διάρροια. Ένα μέτρο προφύλαξης ενάντια σε παρόμοιες αρνητικές επιδράσεις είναι η σωστή περιγραφή στις ετικέτες επάνω στα προϊόντα συμπληρωμάτων διατροφής μαζί με τη σωστή ενημέρωση του καταναλωτή. Επίσης, εφαρμόζονται διαδικασίες αξιολόγησης επικινδυνότητας, οι οποίες είναι σχεδιασμένες ώστε να εντοπίζεται η παρουσία οποιωνδήποτε αρνητικών επιδράσεων. Η παρουσία πιθανών κινδύνων αντιμετωπίζεται με τα κατάλληλα μέτρα διαχείρισης κινδύνων, τα οποία εξασφαλίζουν την ασφάλεια των καταναλωτών, π.χ. καθορισμός των ανώτερων επιπέδων ασφαλείας. 

Τι είδος έλεγχος ποιότητας εφαρμόζεται στα συμπληρώματα διατροφής;

Όλα τα συμπληρώματα διατροφής που πωλούνται στην Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να παρασκευάζονται σύμφωνα με τα πρότυπα παρασκευής των τροφίμων ή των φαρμακευτικών προϊόντων, ανάλογα με το που κατηγοριοποιούνται. Αυτό εξασφαλίζει ότι τα συστατικά των προϊόντων είναι ασφαλή για κατανάλωση, ότι τα πρόσθετα που επηρεάζουν την καθαρότητα των προϊόντων υπάρχουν στα χαμηλότερα επίπεδα και ότι τα προϊόντα περιέχουν τα συστατικά που αναγράφονται στη συσκευασία.